Shënime në Blog

My second life

Kam parë njerëz me vokacion fantastik, me një stil të përkryer, por që nuk arrinin të kopsisnin një tregim. Ashtu siç ka njerëz me histori shumë të bukura në kokë, por që s’i përkthejnë dot në fjalë. Fatkeqësisht ka edhe shumë të rinj që janë të varfër në mendime.
My second life

Impossible not to immediately talk about what happened to him, impossible not to ask him how he feels. Alessandro Baricco has a beautiful, full and funny voice. "I didn't think I would be in such good shape."

Months have already passed since the news that he was suffering from leukemia and from the transplant he performed. Moreover, he used this time to look inside himself, and now he returns to the public. In Italian bookstores, an essay titled "The Way of Confession" has just been published, a few very special pages, wonderful finds on literature and the secrets of writing, which recycle the nectar of a lecture at the Holden School (Italian university in Turin, focused on in the preparation of young writers).

With the announcement of the illness, an incredible wave of love erupted towards you. Did you expect it?
It surprised me a lot and it was a pretty good feeling. It's surprising how we spend an entire life, even a professional one, without really knowing what impact we have. The experience I had has given me several gifts and this is definitely one of them.

What about the others?
Eh, I keep them to myself! It's not the occasion to talk so much, but really for me it was a fantastic experience. Now I can officially say that I am a very lucky man.

You are back in the bookstore with a short essay. The title makes you think of Chatwin's "Songways".
It alludes to the fact that the confession is a tao, like archery or the tea ceremony. In the Oriental sense, it is one of those physical disciplines that lead to spiritual fulfillment.

A form of meditation?
It is an action that has three components: we give the name of the story to the first, the plot to the second and the style to the third. When all three of these elements flow in a common flow, the narrative occurs. In everyday language we often confuse history with fable, but history is something spherical, it is a space, a continent, while fable is the railway line that runs through it. The only mysterious and ambiguous feature is that of style, without which the narrative remains an orphan, without a voice.

Social networks have liberated mass storytelling, do you think that style has been affected by this, that it has been flattened?
Style is something special, but compared to when I was young, there are more styles today. Even some tiktokers have a very special, completely authentic voice.

And among the writers, has anyone taken your heart lately?
I was impressed by the novel "Invisible" by Pajtim Statovci. That novel has it all: fable, style, voice.

Can style be taught in school?
No, but the school can help to know the style, to sing it better. In some cases it can soften it. Style is like a wild horse, you have to control it or it will throw you to the ground.

Pra përtej çdo gjëje, talenti mbetet një mister.
Kam parë njerëz me vokacion fantastik, me një stil të përkryer, por që nuk arrinin të kopsisnin një tregim. Ashtu siç ka njerëz me histori shumë të bukura në kokë, por që s’i përkthejnë dot në fjalë. Fatkeqësisht ka edhe shumë të rinj që janë të varfër në mendime.

Edhe mes brezave të rinj?
Nuk e keni idenë se sa histori kam lexuar alla Holden, mbi “momentet e paharrueshme të kaluara me gjyshin”. Po si mundet që një i ri në thellësitë e pafundme të mendjes së tij, të gjejë vetëm këtë histori?

Si e shpjegoni?
Mendoj se është defekt i Perëndimit. Dikur, me një grup tjetër, më ra rasti të shkoj për të dhënë mësim në Kolumbi dhe mbetëm pa mend, sepse të rinjtë kolumbianë ishin tregimtarë të shkëlqyer. Në përgjithësi vendet e papjekura, më të varfëra, më aventureske, më të hapura e më të rrezikshme janë plot me histori. Europa është një kontinent shumë i vjetër, disi i llastuar, shumë i sigurt dhe me shumë norma. Ka një edukim demokratik shumë të rëndë, tashmë të trashur nga koha. Natyrisht që zë peshë fakti se këtu kanë qenë njerëzit që shpikën romanin dhe është e vështirë të inovosh kur ke pasur ata baballarë.

A bëjnë pjesë në këtë proces edhe kultura e fshirjes dhe acarimi i korrektësisë politike?
Kontrolli despotik i gjuhës nuk i bën mirë tregimtarëve. Në vazhdën e kohës, demokracia në Europë ka ndërtuar një model edukimi që minimizon në maksimum rreziqet. Sakrifikohen doza lirie për të ndërtuar qytetarë të butë. Çdo lëvizje e paduruar demonizohet apriori. Ndërkohë që shkrimtarët duhet të jenë të egër, brutalë, të pavarur, të lirë, cytës, të bezdisshëm.

Ajo energji që perceptohej në autorë si Beppe Fenoglio?
Ishte i jashtëzakonshëm në krijimin e trilleve, shumë më modern se të tjerët që shkruanin në kohën e tij. Kur ia prezantoi Einaudit (shtëpi botuese) “La paga del Sabato”, Vittorini dhe Calvino ia refuzuan me pretendimin se ishte shumë kinematografik. Dhe kjo i thotë të gjitha. Fenoglio ishte 30 vjet përpara. Në Itali na është dashur të presim për brezin tim, të Sandro Veronesit dhe Susanna Tamaros që kinemaja të infektonte në mënyrë pozitive letërsinë. Fenoglio ka një stil fantastik, një gjuhë që nuk ekziston, në mënyrë dialektore të paqartë, të drejtpërdrejtë. Zëri i tij njihet menjëherë, ashtu siç ndodh me Cormac McCarthy apo Thomas Bernhard ku sheh disa gjëra që të vjen t’i kopjosh. Më ka ndodhur edhe mua. Por mungesa e tij e suksesit lidhet shumë me paaftësinë e piemontezëve për marketing. Ajo e tija ishte një formë e ndrojtur agresiviteti. Tek ai shoh veten, edhe antropologjikisht.

A s’ngjan pak e besueshme që ju s’dini ta promovoni veten?
Mund të duket e çuditshme, por sinqerisht mendoj se po. Kam bërë shumë gjëra, por kam folur pak. Për shembull, nuk kam shkuar te çmimi “Strega”. Kur isha i ri, më kërkuan të bëhesha pjesë e jurisë për të votuar dhe u përgjigja me një “jo, faleminderit”. Nuk kam dashur të marr pjesë, nuk është mënyra ime. Është veçori e piemontezëve që të bëjnë zanatin e tyre pa u shqetësuar për shoqërinë letrare. Ndoshta është një përzierje e arrogancës dhe e ndrojtjes, një rebelim i ngjyrosur me frikë.

social media jeni pak aktiv.
Hapa profilin në Instagram për një vit, gjatë shkrimit të “The Game”, por me mbarimin e eksperimentit, e mbylla me lumturinë më të madhe. E mbroj jetën time.

Ama sëmundjen e njoftuat në rrjete sociale.
Sigurisht, herë pas here ke ndonjë lajm të madh dhe e jep. Por nuk është ky ritmi im. E kam shumë të fortë ndjenjën e privatësisë, të konfidencialitetit që ruaj.

Kjo është arsyeja që nuk keni shkruar “auto-fiction”?
Libri i vetëm në të cilin kam treguar histori që i përkasin botën sime familjare është “Emmaus”, që më kushtoi goxha lodhje. Në pjesën tjetër kam shkruar për veten në mënyrë indirekte.

Po si lexues, si i gjykoni ata që tregojnë për veten?
Emmanuel Carrère është i madh, është një shkrimtar që e adhuroj, ia kam zili lojën e frazat, vitalitetin, por duhet të them që hera-herës teksa i lexoj librat, më vjen turp për të.

A do ta tregoni ndonjëherë sëmundjen?
Ndoshta pas njëzetë vitesh do të shkruaj historinë e një postieri vjenez në vitin 1921, dhe aty brenda do të mund të gjendet edhe ajo që përjetova. Ku i dihet.

Në esenë tuaj të fundit, citoni Jean Lacan. A është të shkruarit edhe një proces psikoanalitik?
Zakonisht mendohet se shkruajmë vetëm atë që kemi përjetuar duke e censuruar. Në të vërtetë, tregojmë pjesën tonë të munguar, atë që nuk kemi qenë në gjendje për ta bërë. Shkruajmë për faqen e bardhë të ekzistencës sonë, shkruajmë të ardhmen. Është një rit i përditshëm, si joga, si frymëmarrja. Kërkon një kurë, një ngadalësi dhe durim. E kështu mund të mësohet, siç mësohet gjuajtja me hark.

*Alessandro Baricco is an Italian writer, screenwriter and director. His books have been translated into many languages, including Albanian. He is the winner of many literary prizes, among which "Premio Viareggio" or "Premio Cesare Pavese". The interview for Raffaella De Santis was translated into Albanian by Erjon Uka.