Shënime në Blog

People's habit is to take two steps forward, one step back

Perëndimi nuk ndodhet në një fazë gjenerimi, por në tërheqje. Ndihet i dobët, jo i sigurt për veten e tij. Është kriza klimatike, pandemia, lufta.
People's habit is to take two steps forward, one step back

"The digital society we live in originated from a mental upheaval: the rejection of the nine hundred and the devastation it brought. For this reason it was characterized from the beginning by the movement and the open terrain against immobility, against blocked systems, walls and borders. "Well, now it's clearer than ever that this journey started in California counterculture a few decades ago, we Westerners have chosen, but the rest of the world, for the most part, does not accept it."

Alessandro Baricco, recovered after transplantation for the treatment of leukemia, reflects on the war in Ukraine. In addition to being a "bestselling" novelist, the writer has researched for years the mental and technological revolutions that have brought us to today's civilization. "The game" is what the author calls it, with the same title of the essay published in 2018. A name chosen to highlight the rhythm, dynamism and spectacle of this new era, with features that also belong to video games. And a path that through various experiments, led Baricco himself from a theatrical monologue like "Nine Hundreds" - in which the protagonist is called Novecento precisely because he was an abandoned baby found "in the first year of this new century dirty "- until you create an NFT (Non-fungible token) for the same text:

In these lines, the writer seeks to understand where we stand, what happens to all of this in the face of a conflict that seems to force us back to the twentieth century. If there is no doubt that "The game" - understood not only as a set of technological tools, but as a way of thinking - has not been embraced outside the West, it is also true, Baricco continues, that "at the moment our part of the world is experiences immobility and almost a total stalemate.

How do you interpret this return to a war of the past?
The very fact that we Westerners, Americans and Europeans, perceive it as such an old, tragically outdated conflict, is the first signal. The sense of the past that tanks, bombings, borders and uniforms give us shows the great step forward we have taken in our perception of war. A change built over the years, which I believe with the advent of digital civilization received a final boost. The second aspect we can see is that "The game" is a path we have chosen in the West, but it is certain that neither Putin's Russia nor China has chosen it, and at the moment I do not believe it has been chosen. nor from Africa, while Latin America must be understood. A part of the planet that is larger than our area has different ideas in mind, which uses digitalization as a tool, not as a way to stay in the world.

“The game” nuk funksionoi përballë luftës?
Zakoni i rrugëtimit të njerëzve përbëhet nga dy hapa përpara dhe një hap pas. Qartësisht ky konflikt është një hap pas, por rezultatet e “The game” nuk duhen nënvlerësuar. Para së gjithash, falë saj lufta bëhet më e vështirë. Për shembull terreni i hapur në fushën ekonomike me ndërlidhjet përkatëse e ndërlikon përballjen. Si vendi që po sulmon ashtu edhe vendi që po sulmohet, në të mirë a në të keq, janë sot pjesë e një sistemi fluid informacionesh, aleancash dhe ndihmash. Dhe ndoshta ky është aspekti që rusët nuk e kanë marrë parasysh siç duhet. Mendoni për një çast për sasinë e lajmeve që marrim nga Ukraina apo për faktin se lideri i një vendi të sulmuar mundi të merrte pjesë në seancat parlamentare të vendeve të huaja. Edhe ideja e një njeriu të vetëm si Elon Musk për të mbrojtur lidhjen e Ukrainës me satelitët dukej e paimagjinueshme. Putini rrëzoi kullën televizive në Kiev, por ishte një lëvizje pothuajse e padobishme.

Rusia përdor gjithashtu mjete dixhitale, duke përfshirë teknologjitë e sofistikuara të prirura drejt dezinformimit.
Po, ekziston ana tjetër se edhe fabrikimi i gënjeshtrave tani zotëron teknologjitë e pazakonta. Por në përgjithësi, mua më duket se elementët dixhitalë ia ndërlikojnë jetën më shumë atyre që duan të bëjnë luftë, atyre që duan të zgjidhin problemet politike me sulme ushtarake.

Qytetërimi ynë dhe penetrimi i tij në vendet fqinje me Rusinë, që në të shkuarën vërtiteshin rreth orbitës sovjetike, është perceptuar nga Putini si një kërcënim.
Bëhet fjalë për një formë refuzimi ndaj një zhvillimi të mundshëm të komunitetit civil. Një “jo” në emër të një tjetër projekti që mishëron Putini, i pranuar nga të gjithë ata që e duan. Ky projekt ka nisur shumë më herët, ka një ritëm të ngadaltë, perandorak. Në Rusi, historia ka një frymëmarrje shumë më të gjatë se në Perëndim, ku ne jetojmë në një kantier të furishëm ndërtimi në zhvillim e sipër. Kina gjithashtu ka një frymë të ngjashme me atë të Rusisë. Perëndimi ka detyrën urgjente që të kuptojë se mendimi ynë nuk është leximi i vetëm i botës, që nuk mund të quajmë të çmendur, budalla apo të lig këdo që ka një qasje të ndryshme nga e jona. Pastaj sigurisht, nëse si në rastin e Ukrainës distilimi i disa bindjeve kthehet në agresion ushtarak kundër një komuniteti tjetër, ne perëndimorët mund ta gjykojmë veprimin, jemi shumë të vendosur për ta dënuar dhe mendoj se bëjmë mirë. Por gjithsesi nuk do ta ulja stekën e autokritikës.

Ka nga ata që thonë se autokritika e tepruar në Perëndim, e dobëson atë karshi autokracive.
Këtë problem e kanë pasur edhe athinasit. Ishin të vetëdijshëm për faktin se pushimi për të debatuar ishte i ndërlikuar, se ky konfrontim i vështirësonte gjërat edhe në luftë. Por ata e kuptuan se ndërgjegjja demokratike frymëzonte forcë më të madhe tek ata që luftonin. Po e shohim në Ukrainë se cili është ndryshimi mes dërgimit në luftë të qytetarëve dhe dërgimit në luftë të nënshtetasve perandorakë. Problemi, nëse ka një të tillë, është se prej disa vitesh, në demokracitë perëndimore është reduktuar në minimum gatishmëria për debat autokritik.

Çfarë doni të thoni më saktësisht?
Jo rrallë ndodh që në vazhdën e emergjencave, ne priremi drejt një rreshtimi kompakt, duke ulur aftësinë psikologjike për të toleruar dallimet dhe dyshimin. Pra sot e gjithë jeta jonë intelektuale, ose të paktën shumica dërrmuese, është e vendosur në një vijë mbrojtëse aq të dobët sa është bërë verbërisht e fortë. Ngjan sikur inteligjenca jonë kolektive, veçanërisht ajo e elitave, të ketë rënë në një regjim lufte në të cilin nuk lejohet gjë tjetër përveç parullave që të ndihmojnë të luftosh.

Pse po ndodh kjo?
Kur ta rilexojmë pas shumë kohësh historinë e dhjetë viteve të fundit, do të na duket si një revoltë e madhe kundër elitave. Këtë rrugë ndjekin si revolucioni dixhital, ashtu edhe populizmi. Kështu që elita perëndimore rreshtohet në mbrojtje, pikërisht si në një regjim lufte. Por një konflikt i vërtetë si ai në Ukrainë, po na tregon qartë se kur je në luftë, nuk ka vend për dallime.

Si po vazhdon sot kryengritja kundër elitave?
Duhet ta themi se ka dështuar. Jetojmë në një kohë restaurimi të plotë, të arritur kryesisht përmes menaxhimit të urgjencave. Në këtë kuptim, pandemia luajti rol vendimtar. Duke u përpjekur t’i shohim gjërat nga lart, mund të kuptojmë si reduktimin e të menduarit kritik, po ashtu edhe rikthimin në një luftë të së kaluarës, si elementë të të njëjtit cikël të një shkalle më të gjerë.

Por a nuk mund të krijojnë krizat mundësi të reja transformimi?
Jo në Perëndim, ku më duket se gjendja e emergjencave e ngadalëson shumë ndryshimin në nivel politik dhe institucional. Shumë “kryengritës” u trembën gjatë pandemisë, kështu që shteti dhe kombi u bënë sërish vende të sigurta strehimi. Nuk ishte kështu para pandemisë. Italia është një shembull i kësaj: “Cinque stelle” apo “Lega Nord”, që në mënyrat e tyre kanë qenë parti “kryengritëse”, tani i shohim të pozicionuara me mjaftueshëm servilizëm në një qeveri të drejtuar nga një figurë që, edhe pse me profil të lartë dhe efikas, mishëron një lloj racionaliteti të elitës së nëntëqindës. Kjo e fundit ishte më e ashpër se kundërshtarët, më rezistente, kompakte, e rrënjosur.

A kanë përgjegjësi kryengritësit?
Ndikohen nga faktorë të ndryshëm, por megjithatë kanë qenë zhgënjyes. Edhe krahu i “The game” e pagoi mungesën e mendimit. Stewart Brand, një nga mendjet e kryengritjes dixhitale, tha: "Ndryshoni mjetet që përdorin njerëzit dhe do të ndryshoni qytetërimin". Tani mund të shtojmë se nuk do të mund të bëhet në mënyrë të qëndrueshme dhe të fortë. “The game” nuk ka mundur të artikulojë as inteligjencë dhe as një elitë të re. Nuk mendoj se zgjidhja do të ishte populizmi në pushtet. Ishte e dëshirueshme që, nën presionin e protestuesve, vetë elitat e shekullit të njëzetë të prodhonin një brez të ri, të aftë për të kuptuar arsyet e protestës dhe për të ndryshuar rregullat e lojës. Trump mund ta kishte pasur këtë efekt. Por ne kemi Biden. Mendoj se ndodhi sepse ish-presidenti ngriti nivelin e përballjes dhe elita e vjetër hyri në regjimin e luftës që nuk lejon ëndrra dhe as revolucione mendore.

Duket si një rreth vicioz...
Ka palëvizshmëri. Perëndimi nuk ndodhet në një fazë gjenerimi, por në tërheqje. Ndihet i dobët, jo i sigurt për veten e tij. Është kriza klimatike, pandemia, lufta. Gjithçka është e tmerrshme, por duhet të kuptojmë, e përsëris, se kemi ndaluar edhe nga pikëpamja e mendimit. Mendoj se po paguajmë edhe një lloj butësie të tepruar, mungesë agresiviteti nga ana e disa brezave, atyre që janë sot nga 25 deri në 35-40 vjeç. Ata janë të shkëlqyer, kanë të drejtën dhe detyrën të negociojnë për të ardhmen, por nuk janë ulur në tavolinë. U përpoqën për kauzën mjedisore, por edhe atë të trajtuar si urgjencë, që u anashkalua kur erdhën probleme akoma më urgjente. Nuk mendoj se kjo ndodh vetëm për shkak të rezistencës së elitave të vjetra dhe as se të gjitha fajet i kemi ne baballarët. E pranoj se kam vështirësi t'ia shpjegoj vetes.

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka lindur në vitin 1978, kryeministrja finlandeze Sanna Marin në 1985. Të dy udhëheqin vende që po shtyhen drejt Perëndimit. A po lëviz diçka në Europë apo mes atyre që do të donin të ishin pjesë e saj?
Europa është një komunitet që në këtë çast është zgjuar nga gjumi. Sigurisht, shumë pozicione janë ende të vjetra. E kemi të vështirë të ndërtojmë një identitet, por nën peshën e revoltës kundër elitave, BE-së i është dashur të përmirësohet dhe, pas pandemisë, ka shpërbërë shumë pengesa. Pastaj mbetet çështja delikate e autonomisë nga amerikanët. Pa dashur t'i demonizojmë, ne po përpiqemi në çdo mënyrë të ushtrojmë pavarësinë tonë, por jemi ende një nga subjektet e një zone të botës që kontrollohet mirë apo keq nga më të fortët. Por lirinë që kemi, të paktën po fillojmë ta përdorim mirë.

* Alessandro Baricco is an Italian writer, screenwriter and director. His books have been translated into many languages, as well as into Albanian. He is the winner of many literary awards, including "Premio Viareggio" or "Premio Cesare Pavese". The interview by Alessia Rastelli was translated into Albanian by Erjon Uka.