Videopodcast

Day, I'm a girl with eyes from Pogradec

Day, I'm a girl with eyes from Pogradec

By Mira Kazhani/ In today's episode there is an Albanian from North Macedonia. I wanted and want the geography of this podcast to be everywhere. It was actually Vjosa Berisha who suggested Dita Starova to me, and here we are Dita.

Transcribed interview:

Mira Kazhani: How is life?! Vjosa sees and hears us from above, but she talked so much about you... Were you friends?

Dita Starova: Yes. I am Dita Starova Qerimi, Director of the National Gallery in Skopje. Also painter. Over the years, I have followed the work of Vjosa, who was developing it in Kosovo and Albania, making a lot of noise in Albanian-speaking countries. Inside, I wanted to meet him, have some meetings and talk about some of the very inventive ideas he had, to develop them in Skopje as well.

Mira Kazhani: Interesting how life is! At least Vjosa's case reminds you that every moment should be appreciated and the future is now. This is the moment he is living. Or not?

Dita Starova: That's right. She was quick in every way she acted. She walked fast and it was not always easy to keep her pace, but I am very happy that even after many months her works are numerous and we continue them in her spirit.

Mira Kazhani: Well, that spirit of hers was to meet people. You and I met together. We have been talking occasionally for 8 months... We talk a little about you, Dita.

I tried to see on your Instagram what you do and one of the things that stuck in my mind was an exhibition of poppies. Poppies are my childhood flowers, along with violets. When I went to my grandparents in the village, the poppies were... they remind me now, bring back my childhood. Do you have a relationship with poppies, or did the poppy display have a different message?

Dita Starova: It is a moment in which we artists have an inspiration as a grip to create our activity. Poppies bloom in May. I enjoyed them when visiting my grandparents. Likewise, Asdren's famous poem "Poppy" has always left me with great inspiration. A powerful symbol to recall the essence of existence.

Mira Kazhani: I am very impressed when Albanians across the border, wherever they are, refer to Asdren, which we did in elementary school, our poets of the Renaissance. I have learned that you grew up a little in Tunisia, a little in Paris, then in Struga, watching from Podradec. What is it like to see the motherland from afar?

Dita Starova: E frymëzuar gjithë jetën nga babai im, Luan Starova, tani i ndjerë. Çdo herë më ka frymëzuar me idealet se vendi të cilit ne i përkasin është Shqipëria. Ai ku lindëm, Pogradeci. Na rikujtonte se e kemi një shpirt aty, miqtë aty dhe po ashtu poetët e mëdhenj, emrat e mëdhenj të spikatur. Janë emra që ndër vite dhe historikisht mbajnë kombin të fortë dhe se sa herë duhet të rikthehemi për të pasur idealin për të vepruar sa më mirë për njëri-tjetrin.

Mira Kazhani: Babai, Luani, shkrimtar i njohur dhe nëna gjithashtu ju kanë rritur shumë me idenë e Shqipërisë, Pogradecit. Çfarë ju thoshte konkretisht? M`i trego thjesht

Dita Starova: Mami po ashtu rrjedh nga një familje shumë e lartë e Shqipërisë. Mamaja e saj po ashtu e ka vijuar këtu shkollimin tek Nëna Mbretëreshë, e cila pastaj vjen në Shkup dhe punësohet si një ndër mësueset e para të shkollës.

Mira Kazhani: Gjyshja nga nëna?

Dita Starova: Po gjyshja. Po ashtu edhe nga ana e babait, po ashtu e ka pasur traditën e shkollimit, të dyja në Shkup. Po ashtu edhe gjyshërit e mi. Gjyshi nga ana e babait ka qenë edhe studiues i drejtësisë.

Mira Kazhani: Çfarë i çoi të gjithë ata në Shkup? Ndonjë histori dashurie? Ndonjë punë?

Dita Starova: Familjarisht, shpërngulën babain në Shkup dhe gjyshja po, është një histori dashurie…

Mira Kazhani: Si jetojmë sot shqiptarët në Maqedoninë e Veriut?

Dita Starova: Mundem të them se tani për tani në Maqedoni kemi pozita shumë të larta. Kryeparlamentari është shqiptar. Ministrat… Zëvendëskryeministri është shqiptar. Kemi shumë gjykatës, mjekë të spikatur. Po ashtu dhe të komunitetit kulturor kemi shumë njerëz të spikatur.

Mira Kazhani: Drejtoresha e Galerisë së Arteve është një shqiptare (qesh) Kjo ka qenë arsyeja që unë e doja këtë podcast me ty.

Dita Starova: Besoj se me këto pozita që kemi marrë jemi shumë të fortë në punët që bëjmë.

Mira Kazhani: Kështu që drita është jeshile. Gjërat kanë ndryshuar dhe janë përmirësuar shumë.

Dita Starova: Në rastin tim në Galerinë Nacionale ndër vite nuk kam mundur të ekspozohem, të frymëzohen arte të ndryshme. Po ja tani ndryshimi është thelbësor.

Mira Kazhani: Pra vijnë shqiptarë dhe hapin ekspozitat e tyre?

Dita Starova: Po, po.

Mira Kazhani: Deri në çfarë viti kjo nuk konceptohej që të ndodhte?

Dita Starova: Nuk mundem të them që nuk konceptohej, por nuk kishte një fluks të madh të cilin mund ta nuhasim. Jo vetëm në suazat e Maqedonisë, por edhe jashtë vendit. Ndërkombëtarisht jemi shumë aktivë.

Mira Kazhani: Para një viti ndoshta lexova diku që u hap një bibliotekë që quhej “Nobel”. Në fakt nuk kisha parë bibliotekë kaq të bukur. Kam lexuar artikullin dhe kam parë fotot me libra në shqip sigurisht, në Shkup. Po nuk rezistoi. Pas një viti u mbyll. Unë e kuptoj dhe teknologjinë. Njerëzit lexojnë në Kindle, rrinë shumë në telefon. Ka dhe që nuk lexojnë fare. Po pata një keqardhje që u mbyll ajo biblioteka në shqip. Çfarë ndodhte? Nuk lexonin shumë? Nuk blejnë shumë libra? Pati ndonjë arsye tjetër?

Dita Starova: Pajtohem shumë. Ishte një bibliotekë e mahnitshme, shumë interesate që frekuentohej shumë. Nuk i di saktë arsyet e biznesit, të shitjeve të librit se pse është mbyll ajo librari. Po besoj fuqishëm se dhe këto frekuentimet e shpeshta, të Kosovës, të Shqipërisë, librat tani edhe mundemi t`i gjejmë në vende të tjera dhe mundet çmimi i kostos të cilat barteshin në Shkup… se dhe ajo ka qenë një impenjim pakëz i madh për ta siguruar librin. Po besoj fuqishëm dhe babai im thoshte se libri çdo herë vjen tek lexuesi. Pra nuk është një shpresë e humbur. Se Shkupi ka lexues.

Mira Kazhani: Cila pjesë e letërsisë dhe e autorëve shqiptarë është në shkollat e Maqedonisë së Veriut?

Dita Starova: Të njëjtët si këtu. Se tani po mundohemi edhe ta unifikojmë. Ata emrat e mëdhenj, të spikatur të letërsisë shqiptare janë po ashtu.

Mira Kazhani: Janë që të gjithë?

Dita Starova: Po.

Mira Kazhani: Cilët janë autorët e tu të preferuar, përveç babait tënd?

Dita Starova: Mundem ta them tani se cili. Ismail Kadare dhe shumë të tjerë. Ne artistët… – që të mos i cilësoj emrat e letërsisë bashkohore dhe atë të vjetër – secilët që më lënë një ide të ndryshme dhe një kahje tjetër të perceptimit.

Mira Kazhani: Si Asdreni me Lulëkuqet.

Dita Starova: Po.

Mira Kazhani: Është e vërtetë Dita që ju artistët keni një “stardust”, një prekje yjesh. Sikur jetoni në një regjistër tjetër, ndryshe nga ne të zakonshmit, normalët. Çfarë është ajo? Mund të ma shpjegosh?

Dita Starova: Ne kemi një dhunti nga Zoti. Gjërat i kuptojmë më emocionalisht dhe nuk i qasemi problemeve me vrap. Po e kemi atë lehtësinë dhe mendojmë një kontekst tjetër të veprimeve dhe të qasjeve.

Mira Kazhani: Më pëlqeu shumë kur the nuk i qasemi gjërave me vrap. (qesh) Unë për shembull ndonjëherë vrapoj.

Dita Starova: Unë mendoj që e kemi këtë lehtësi ne artistët, të cilët e kemi pak më me lehtë dhe na kuptojnë.

Mira Kazhani: Ballkani është ena shumë e fortë edhe e mirë për të frymëzuar, për të të bërë artist. Por te kesh një karrierë prej artisti, ndoshta nuk është vendi i duhur dhe në përgjithësi artistët kërkojnë një karrierë ndërkombëtare. A do kishe dashur që të ishe në një karrierë ndërkombëtare, ndoshta në një vend ku arti është si brioshi, si mëngjesi? Apo jo në fakt? Ti ke vendosur të jetosh në Shkup se aty e gjen veten? Aty është përkatësia jote?

Dita Starova: Siç thashë edhe më përpara, kam pasur fatin të vizitoja shumë qytete dhe shumë shtete.

Mira Kazhani: Po për shkak të babait ambasador. Një vajzë ambasadori shëtit ngado.

Dita Starova: Dhe mund të them që gjithë ai frymëzim që nga mosha shumë e re, kërkesa ishte që në vendin tim… ato shëtitjet e mia nëpër Luvër, nëpër Bordo, nëpër Tunizi, sikur mungonin në vendin tonë. Kur i vizitoja institucionet, sikur ishin të harruara nga koha dhe besoja se edhe ne mund ta shndërronin në një Luvër të vogël. Edhe në Maqedoni. Edhe në vende të tjera të përafërta.

Mira Kazhani: A ndihesh globaliste për shkak edhe të mënyrës sesi je lindur, rritur, edukuar dhe ke pasur rrethanat e jetës që ke jetuar në vende të ndryshme?

Dita Starova: Mund të them po.

Mira Kazhani: Fëmijët e tu, dëshiron që të studiojnë dhe jetojnë në Shkup apo je e hapur që ata ta provojnë veten e tyre në botë?

Dita Starova: Kam dy fëmijë. Arbri 10 vjeç dhe Arba 8 vjeçe. Ata janë po ashtu shumë idealistë për moshën që kanë. Fuqishëm mendojnë se bota mund të ndryshohet lehtë, se kudo që të shkojnë bota është e hapur për ta. Si mami e tyre nuk dua që ajo ide t`u zbehet. Duhet të jenë të kapshëm dhe ajo fuqia e mendimit se munden ta ndryshojnë botën të mbetet. Aty ku do ta gjejnë fatin, aty t`u përkrahet dhe t`u japim motiv për jetën.

Mira Kazhani: Patjetër. Këtë duhet të bëjnë tashmë prindërit. Fëmijët janë të lirë për të zgjedhur rrugën e tyre. Tirana u pëlqen atyre apo më shumë bregdeti?

Dita Starova: U pëlqen shumë Tirana. “Mami, mami Tiranën ta shikojmë.” Çdo ardhje në Tiranë është një emocion tepër për ata.

Mira Kazhani: Çfarë u pëlqen më shumë në Tiranë? Ku i çon?

Dita Starova: In the City Park, around the Lake. Also in front of the Art Gallery. That very famous installation, which they have even catchy for their age.

Mira Kazhani: Where do you vacation as a family?

Dita Starova: Holidays in different countries. Albania is one of the first countries in our plan.

Mira Kazhani: For example? Do you like Dhermiu? Himara? Saranda? Vlora? Velipoja?

Dita Starova: Because all my life I have heard and read through my father's books about that beautiful place, I can say that personally every time it will be Lake Pogradec.

Day, I'm a girl with eyes from Pogradec

The "Ze me Miran" podcast was supported by Credins Bank

*The right to repost is prohibited without the permission of the editor

Any misrepresentation of facts online will be prosecuted