Videopodcast

To be or not to be… normal

To be or not to be… normal

By Mira Kazhani/ If there is one subject that never ends and we still treat it lightly, and not seriously enough, it is mental health. We need to understand what disturbs us from the inside, but especially to know how to distinguish that narcissist that we take as a friend, girlfriend, lover, boss. What are some personality disorders, individuals that we remember to be normal, or behaviors that are not normal and we fall prey, in most cases to ourselves.

I talked about these dilemmas in this Friday's podcast with a psychotherapist, Neli Demin.

I hope you find answers, but more that you are encouraged to ask questions!

I for myself yes!

Transcribed interview:

Mira Kazhani: Unë kam studiuar në Punë Sociale, ishte shumë në modë në vitet 2000. Sot nuk di nëse do ta sugjeroja me shumë këmbëngulje për të rinjtë, por një nga gjërat me vlerë të Universitetit, veç rinisë ku rafsha mos u vrafsha, ka qenë fakti që studiova librat kryesorë të psikologjisë dhe siç nis edhe njëri prej tyre: Nga afër askush nuk është normal!

Kështu, në këtë episod me shumë qejf do flasim për shëndetin mendor, po me një gjuhë të thjeshtë dhe pyetje që nuk duan ndoshta libra të vështirë, por gjuhë njerëzore. Mua më shkoi mendja tek një psikitatër klinicist, si Neli Demi.

Psikiatër, psikolog, psikoterapist… Të gjitha nisin më dy-rrokëshin “psiko”. A ta nisim me fjalën psikopat edhe çfarë e bën dikë të jetë psikopat? Si ta dallojmë? Cilat janë tiparet?

Neli Demi: Është një fjalë e cila në zhargonin e përditshëm ka marrë një konotacion shumë negativ. Përdoret në mënyrë “pegiorative” për të cilësuar dikë që s`na pëlqen, dikë që sillet ndryshe, dikë që është i paparashikueshëm, ose thjesht dikë që për një arsye, ose për një tjetër, ne nuk arrijmë ta kuptojmë.

Gjithsesi unë do t`i rikthehem atij përshkrimit profesional të fjalës që ka të bëjë me individë të cilët… duke qenë psikoterapist me orientim psikanalitik do mundohem ta përshkruaj në këtë mënyrë: Ka të bëjë me individë të cilët për një arsye ose për një tjetër e kanë të vështirë të jenë në kontakt me ndjenjat e tyre të fajit, në rast se i shkaktojnë të tjerëve një dhimbje apo dëm dhe që kjo i bën ata të veprojnë në një mënyrë që e përsërit këtë dëm në mënyrë të vazhdueshme. Shndërrohet në një karakteristikë të funksionimit të tyre në të përditshme, duke krijuar probleme. Në variantet më ekstreme të kësaj sjellje, janë ata individë të cilët në klasifikim i quajmë “çrregullim të personalitetit antisocial” dhe që janë kryesisht individë që shpesh përfundojnë në burgje. Kryejnë krime nga më ekstremet, vrasje, përdhunime. Dëmtojnë të tjerët, sepse nuk janë në gjendje të jenë empatikë me çfarë i shkaktojnë të tjerëve.

Mira Kazhani: A është e lehtë ta dallosh një bipolar, një psikopat, një narcist, dikë që ka këto çrregullime dhe si mund ta dallojmë? Mund të jemi viktima. Janë kategori të ndryshme. Për shembull, ti mund të jesh viktimë e një narcizisti, sepse ai të duket i dashur, i ëmbël, të manipulon dhe më pas nuk të njeh.

Neli Demi: Sigurisht që të mund të dallosh në një mënyrë diagnostike kërkon përgatitje.

Mira Kazhani: Jo, ta dallosh në mënyrë shoqërore. Ta kuptosh që ky njeri ka një problem. A ka disa sjellje tipike që të çojnë tek adresa që ndoshta këtu ka diçka, ka një flamur të kuq, një “red flag”?

Neli Demi: Sigurisht që ka. Patjetër. Por në mënyrë që të dallosh këta flamujt e kuq është e rëndësishme të mund të kesh punuar me veten mjaftueshëm që këta flamuj të kuq t`i interpretosh si të tillë. Se ndonjëherë njerëzit i konsiderojnë si pjesë normale të marrëdhënies, ndonjëherë edhe të dashurisë së tepruar që ka një njeri për ty, aq sa edhe mund të të dëmtojë për shkak të dashurisë. Gjë që në fakt në thelb nuk ka të bëjë me dashurinë.

Mira Kazhani: Ka të bëjë me sëmundjen? Çrregullimin?

Neli Demi: Ka të bëjë pikërisht me nevojat e tjetrit për të plotësuar diçka që ka nevojë ai.

Mira Kazhani: Kush e bën këtë?

Neli Demi: Personaliteti narcistik për shembull mund të ndahet në dy kategori. Është personaliteti narcistik malinj, që është totalisht i fokusuar tek vetja dhe nuk pyet se çfarë tjetri po ndjen, por mjafton që të marrë nga tjetri atë që do. Sjellja, veprimet, vendimet që merr furnizohen nga kjo nevojë e narcizistit malinj. Ndërkohë që personaliteti narcistik depresiv nga ana tjetër ka një ngjashmëri me malinjin në pikën e fokusimit tek vetja dhe imazhi që ka për veten e vet. Por në momentin kur realiteti nuk ia vërteton këtë imazh, bie në depresion. Nuk është këmbëngulës për të vënë veten e vet në qendër të vëmendjes, por bie në depresion, izolohet dhe kjo sjell një tjetër lloj simptomatike.

Mira Kazhani: Këto janë çrregullime që lindin me disa njerëz? Janë të prirur apo i fitojnë gjatë rrugës? E di që ka ilaçe, që ka kura po a janë vërtet të kurueshme dhe a është e rrezikshme të shoqërohesh me personalitete të tillë?

Neli Demi: Kjo është një temë shumë e diskutuar në qarqet e shkencëtarëve që merren me psikën, me mendjen e njeriut dhe është gjithmonë një debat që akoma nuk është zgjidhur në mënyrë shteruese, debati i “nature or nurture”, pra i dispozitës genetike apo i një predispozite e cila fitohet gradualisht gjatë jetës së individit që ushqehet nga eksperiencat që ka individi që nga momenti që lind, ose që momentin që konceptohet. Që aty fillon edhe ndikohet individi, fetusi, nga eksperiencat e nënës. Në popullsi shpesh përmendet që është gruaja shtatzënë, duhet të jetë e qetë, duhet ndihmuar pikërisht për shkak të efekteve të mundshme që jo domosdoshmërisht janë psikologjike në këtë moment. Psikologjia e rënduar e nënës mund të ndikojë në mënyrë biokimike në zhvillimin e fetusit. Unë personalisht i përkas atyre personave që besojnë më shumë në efektin e eksperiencave, në krijimin e problemeve emocionale dhe mendore. Për të sqaruar këtë temë do merrja një shembull. Është zbuluar tashmë që ekziston një gen i mbiquajtur geni i luftëtarit. Pse është quajtur i tillë? Sepse individët që e kanë këtë gen kanë një predispozitë të shtuar për të mos u prekur nga frika si një emocion shumë i rëndësishëm për këdo prej nesh. Është vënë re se individë që e kanë këtë gen mund të jenë më të hedhur në situata të vështira dhe të rrezikshme. Është vënë re gjithashtu që këta individë mund të ndahen në dy kategori përsa i përket mënyrës sesi ata qasen dhe mënyrës sesi ata futen në shoqëri. Persona të tillë mund të jenë nga kriminelët më të tmerrshëm, por mund të jenë edhe policë guximtarë, zjarrfikës guximtarë, ushtarë apo individë të cilët kanë kurajën për t`u hedhur në zjarr për të shpëtuar dikë. Ky dallim nuk mund të shpjegohet me predispozitën genetike. Ky dallim shpjegohet me mënyrën sesi është kanalizuar kjo predispozitë genetike që në momentin që individi ka dalë në jetë. Në cilin ambient ka jetuar ky individ? Çfarë vlerash i janë ushqyer këtij individi nga ambienti i ngushtë? Kush është ambienti i ngushtë fillestar? Janë prindërit kryesisht dhe familja e afërt.

Mira Kazhani: Fëmijëria thonë që është shumë e rëndësishme. Dashuria që ke marrë, lojërat që ke bërë, mënyrat sesi je rritur. A ka raste ku është thyer kjo tezë? Apo gjithmonë fëmijëria ta jep një drejtim?

Neli Demi: Absolutisht fëmijëria është periudha më e rëndësishme e jetës për të marrë atë për të cilën kemi nevojë më vonë në jetë. 15-20 vitet e para sa më herët në jetë të ndodhin gjëra të cilat janë traumatike, të vështira, aq më të thella janë edhe gjurmët që lënë këto. Fëmija sa më pak i zhvilluar në aspektin psikologjik të jetë, aq më pak të vështirë e ka për t`i shpjeguar ato që i ndodhin. Duke e pasur të vështirë i merr këto gjera, i brendëson në mënyrë të pashpjegueshme dhe ato vazhdojnë të jenë të tilla edhe më vonë në jetë dhe shfaqen pastaj nëpërmjet patologjive të ndryshme.

Mira Kazhani: Do rrimë këtu Neli, sepse është një gjë që më bën shumë përshtypje. Përse fëmijët e sotëm janë kaq të trishtuar kur i shikon që rriten me aq shumë vëmendje, me aq shumë dashuri, me aq të mira materiale? Jo më larg, por sot në mëngjes, teksa po vija këtu, New York Times kishte bërë këtë artikull: Pse fëmijët e sotëm janë të trishtuar?

Neli Demi: Më duhet ta lexoj këtë artikullin.

Mira Kazhani: Ishte një ekspert ishte bërë një studim dhe e rrëzonin, e hidhnin poshtë teknologjinë: Mos fajësoni më teknologjinë, se nuk është teknologjia.

Neli Demi: S`e vë në dyshim. I botuar nga New York Times mund të merret edhe si i mirëqenë.

Mira Kazhani: Një opinion tuajin për shembull. Se ne e kemi fakt. I shohim fëmijët. Unë i shoh adoleshentët. Fëmijët janë në telefon. Asgjë s`u hyn në sy.

Neli Demi: Mira, unë do thoja që si të gjithë përgjithësimet, ka përjashtime. Megjithatë është një perceptim relativisht i saktë mbi një brez fëmijësh që kanë vështirësi për të qenë të lumtur dhe të kënaqur. Kjo kam përshtypjen që është më shumë karakteristikë e vendeve të zhvilluara. Më shumë sesa e vendeve që janë në zhvillim, ose e vendeve të botës së tretë. Kjo mund të jetë e lidhur edhe me faktin që gjërat janë më të lehta për ta, për t`i marrë, për t`i përfituar. Janë të gatshme aty. Prindërit përpiqen që gjithçka të jetë aty për fëmijët e tyre. Duke thënë këtë nuk po predikoj që prindërit të mos kujdesen për fëmijët e tyre, por kujdesi jo domosdoshmërisht është që t`ia bëjnë gjërat të gjitha gati. Kujdesi është që të mund t`i lejojnë fëmijët e tyre të zbulojnë jetën, të zbulojnë të përditshmen. Të zbulojnë marrëdhëniet, qoftë edhe duke u përballur me disa vështirësi dhe të jenë aty në sfond për t`i ndihmuar për të kapërcyer këto vështirësi. Ka dy koncepte në psikanalizë përsa i përket prindërimit. “Perfect mothering” dhe “good enough mothering”. Pra mëmësia perfekte dhe mëmësia mjaftueshmërisht e mirë. Kur themi “mëmësia” kam parasysh më shumë prindërimin sesa mëmësinë. Jo domosdoshmërisht për të gjithë fëmijët nëna është prindi kryesor. Këto dy koncepte dallojnë në mënyrë të rëndësishme nga njëra-tjetra. Prindërimi perfekt konsiderohet i tillë kur prindi bën gjithçka për fëmijën dhe është aty për ta shpëtuar nga të gjitha vështirësitë që jeta sjell. Jeta e një fëmije dhe vështirësitë janë relative. Në çdo moshë ka vështirësitë e veta. I vendosin në një kupolë të qelqtë dhe të artë ku gjithçka është e pranishme, ku gjithçka është aty e menjëhershme. Nuk mund të rrëzohen. Nuk mund të luajnë, sepse mund të infektohen. Nuk mund të dalin jashtë, sepse mund të ftohen. Nuk mund të shoqërohen me këtë apo me atë, sepse mund të mësojnë gjëra të gabuara dhe kjo pavarësisht se në pamje të parë mund të krijojë një siguri më të madhe për fëmijën, në fakt i shfuqizon ata, ose i pengon të rriten në mënyrë të shëndetshme. Kjo pastaj në një moshë më të rritur fillon e shfaqet me praninë e ankthit apo të simptomave të depresionit pasi fëmija ndihet i pafuqishëm për t`u përballur me realitetin e një të rrituri, që është shumë i ndryshëm nga i një fëmije. Ngelen peng i kësaj mbrojtjeje perfekte. Shndërrohen në qenie që nuk janë të gatshme për të luftuar në të përditshmen e jetës reale. Ndërkohë që prindërimi mjaftueshmërisht i mirë është një koncept që ka të bëjë me të lejuarit e një hapësire të mjaftueshme që fëmija të eksplorojë. Të eksplorojë të mirën. Të eksplorojë të rrezikshmen. Të eksplorojë edhe të keqen, me praninë e prindit në sfond, i cili kujdeset që fëmija kur rrëzohet ta ngushëllojë, “ta mjekojë”, të flasë, të ndihmojë, të shpjegojë çfarë është kjo eksperiencë. Çfarë është e gabuar. Çfarë është e mirë. Dhe pse është e gabuar, pse është e mirë. Kjo sigurisht që nxit, ose ndihmon në ndërtimin e asaj që ne e quajmë inteligjencë emocionale, ose inteligjencë shoqërore. Ka disa koncepte të inteligjencës. Nuk mjafton vetëm inteligjenca kognitive apo matematikore, ajo IQ e famshme.

Mira Kazhani: Emocionalja sot është bërë gjithnjë e më e rëndësishme. Edhe për të fituar një vend pune.

Neli Demi: Unë mendoj që inteligjenca emocionale dhe inteligjenca shoqërore janë dy aspekte të inteligjencës të cilat janë më të rëndësishmet për suksesin në jetën e individit. Kur them suksesi, nuk e kam fjalën këtu për famën që mund të fitojë një individ. E kam fjalën për suksesin personal dhe ndjesitë e arritshmërisë që një individ mund të ketë.

Mira Kazhani: E di që nuk të pëlqejnë këshillat, por janë të mira në online. Ne aty lundrojmë të gjithë. Çfarë këshille do t`ju jepje prindërve helikopter, prindërve që ua japin në tabaka prej floriri të gjitha fëmijëve? Shumë mirë, për disa gjëra kemi nevojë dhe s`kemi pse të na mungojnë. Po çfarë do t`u këshilloje? Çfarë të bëjnë më pak?

Neli Demi: Është e rëndësishme që fëmijët të rriten me hapësirën e nevojshme për të eksploruar ambientin e tyre të përditshëm, për të eksperimentuar, për të gabuar, për të dështuar dhe jo t`i lënë fëmijët e tyre nën peshën e këtyre dështimeve dhe gabimeve, por të flasin me ta në lidhje me atë që ndodh dhe me atë që i shkakton dhimbje. Dhimbja është një nga motivet kryesore të rritjes. Është një nga motivet shumë të rëndësishme të rritjes. Kënaqësia është gjthashtu, po kënaqësia në mënyrë të vazhdueshme e bën individin pastaj t`i shmanget dhimbjes në jetë. Diçka që është joreale. Është e pamundur që jeta të jetë pa dhimbje.

Mira Kazhani: Sa më pëlqeu kjo! Se ne e kami shpallur armik dhimbjen. E kemi frikë dhimbjen shumë.

Neli Demi: Mira, pa dhimbjen ne nuk do të jetonim dot, sepse në rast se ndodh një infeksion diku në organizëm dhe nuk do të kishim dhimbjen për të na lajmëruar që po ndodh diçka problematike, ne nuk do ta kuptonim këtë gjë dhe gjërat do avanconin aq keq, sa që do ishte tepër vonë pastaj për të shpëtuar veten. Kjo është e vlefshme edhe për dhimbjen emocionale dhe mendore.

Mira Kazhani: Neli, janë disa njerëz që kur i shohim janë të gëzuar. Na ndodh të gjithëve të takojmë ndonjë personazh që është gjithmonë i qeshur, i gëzuar. Ne themi: A mërzitet ndonjëherë ky? Sikundër ka edhe disa të tjerë që janë gjithmonë të mërzitur, të vrenjtur. Të dy kanë problem apo tek e fundit më mirë është të jesh i qeshur?

Neli Demi: E para do thoja që ky është një perceptim i jashtëm. Ne nuk e dimë se çfarë ndodh në të vërtetë në jetët e këtyre personave, mbas asaj që ne shohim, ose mbas asaj që ata na tregojnë. E dyta, do thoja që ka njerëz që për një arsye ose për një tjetër kanë zhvilluar disa tipare të personalitetit të tyre të cilat jashtësohen, paraqiten në këtë lloj mënyre. Janë njerëz të cilët janë vazhdimisht energjikë. Mund të jetë një pjesë genetike aty e pranishme, mirëpo kjo energji jo domosdoshmërisht shkakton lumturi. Mund të jetë edhe agresivitet. Mund të shndërrohet edhe në agresivitet. Mund të shndërrohet edhe në problematike për individin, mund të shndërrohet në impulsivitet. Këta njerëz që ti thua që janë vazhdimisht të lumtur nga ana tjetër mund ta kenë edhe të nevojshme dhënien e këtij mesazhi tek të tjerët.

Mira Kazhani: A mund të ketë njerëz që janë gjithmonë të prirur të jenë të lumtur? Si quhet neurotransmetuesi i lumturisë? Serotonina?

Neli Demi: Serotonina.

Mira Kazhani: A mund të ndodhë që dikush e ka serotoninën në nivele shumë të larta dhe është fat. Ashtu e ka…

Neli Demi: E thashë pra që mund të ketë një predispozitë genetike të tillë. Po niveli i lartë i serotoninës, jo domosdoshmërisht sjell lumturi. Niveli i lartë i serotoninës mund të sjellë edhe eufori ose mani. Shkakton probleme qoftë për individin, qoftë edhe për të tjerët. Është ai momenti apo poli manjakal i bipolaritetit. Ne mund të shohim njerëz të cilët janë të ekzaltuar në maksimum dhe që jo domosdoshmërisht është e këndshme kjo gjë.

Mira Kazhani: Mua përgjithësisht nuk më duket e këndshme. Më bezdis ndonjëherë ky implusi. Edhe lumturia që bërtet është e lodhshme.

Neli Demi: Ne po flasim për një nivel jo shqetësues dhe normal të kësaj lumturie. Mund të jetë edhe si një nevojë për t`iu shmangur dhimbjes. Sigurisht që nuk është e lehtë për këta persona të cilët e përdorin këtë maskën e lumturisë. Harxhon shumë energji që të jesh vazhdimisht i tillë para të tjerëve.

Mira Kazhani: Po ata që vetëm ankohen dhe vetëm janë të mërzitur?

Neli Demi: Quhen ciklotimikë, ose distimikë. Distimia është një gjendje e vazhdueshme e një humori të rënë, jo domosdoshmërisht depresiv, por është një gjendje e vazhdueshme e humorit të rënë. Ciklotimia është një alternim midis humorit të rënë dhe një humori disi euforik, pa kaluar në nivelin e manisë. Duke iu referuar më konkretisht atyre personave që janë vazhdimisht me një humor subdepresiv, sigurisht që ka një sfond problematik, i cili duhet eksploruar, duhet parë në ç`mënyrë është krijuar, duke përfshirë edhe pjesën biologjike.

Mira Kazhani: Neli ne flasim shumë në kohët e sotme për ankthin, për depresionin. Shihet që ka shumë raste, adoleshentët në përgjithësi kanë atake të panikut, kanë shumë çrregullime të ankthit. Pak është folur për ankthin, madje unë them me humor ndonjëherë, neve nuk na trajtoi askush si adoleshentë. Ishim gjithmonë të rritur. Ishim fëmijë dhe nga fëmijë u bëmë të rritur. Ndërsa tani ka kaq shumë ankth, realisht nuk më kujtohet të kem pasur ankth në adoleshencë.

Neli Demi: Nuk mendoj që kanë ankth vetëm fëmijët dhe adoleshentët tani. Kanë dhe të rriturit …

Mira Kazhani: Po, tani po. Po atëherë sikur s`e njihnin.

Neli Demi: I përkasim brezave tonë domethënë dhe ndoshta ne po pagujmë çmimin e asaj periudhe ku ne nuk kemi pasur ankth apo depresion, përfundim të cilin unë do e vija në dyshim, pasi nuk kishte mjaftueshëm informacion…

Mira Kazhani: S`e kishim ditur ndoshta.

Neli Demi: Nuk flitej mjaftueshëm për këto gjëra. Ankthi dhe depresioni mund të konsideroheshin fenomene mikro-borgjeze. Nga ana tjetër shërbimet nuk ishin të mjaftueshme. Pastaj ka dhe një gjë tjetër që do të thoja që mund të ketë ndikuar në këtë shtimin e perceptuar ndoshta. Ka një faktor shumë të rëndësishëm politiko-social që ndikon tek kjo gjëja. Që ka të bëjë me prezencën apo jo të lirisë. Kur jeta jonë është e strukturuar nga të tjerët dhe ne na thuhet çfarë duhet të bëjmë dhe çfarë s`duhet të bëjmë gjatë gjithë kohës, sigurisht që ka pak vend për ankth, ndoshta pak më shumë vend për depresion, por ka pak vend për ankth, sepse nuk na duhet të marrim vendime. Nuk ka hapësirë për dyzime. Nuk ka hapësirë për dyshime nëse duhet të shkoj në këtë drejtim apo në atë drejtim dhe jeta jonë gjatë komunizmit si fëmijë, apo dhe e prindërve tani si të rritur ka qenë e qartë në terma të drejtimit ku duhet të shkonte. Me përjashtim të paqartësisë përsa i përket çfarë do na ndodhte nëse na shpëtonte një fjalë dhe po të pyesësh kolegët e mi më të vjetër që kanë punuar në spitalet psikiatrike në atë kohë ata do konfirmonin faktin që shumë individë vinin me një simptomatikë të ashtuquajtur histerike, ku kishte paralizim të pjesshëm të trupit, verbim, pamundësi për të folur, që nuk kishin të bënin me çrregullime organike. Por kishin të bënin më një pamundësi për të jetuar dhe pranuar atë që atyre individëve u ndodhte në jetën e tyre të përditshme. Pra edhe psikopatologjia ndikohet nga momenti social i një shoqërie. Momenti politik dhe social i një shoqërie, nga stadi i zhvillimit i një shoqërie. Në këtë moment që ne jetojmë e kam thënë dhe në disa intervista të tjera, mendoj që jemi një shoqëri në adoleshencë dhe adoleshenca karakterizohet nga një lloj kaosi. Është një tranzicion midis të qenurit fëmjë dhe totalisht i varur dhe të qenurit i rritur dhe të marrit të përgjegjësive për çdo gjë që ne bëjmë vetë. Po t`i kthehemi pyetjes tuaj, unë mendoj që liria është e vështirë për t`u menaxhuar. Ka nevojë për shumë punë brenda vetes në mënyrë që ne të jemi të lirë dhe të ndihemi mirë që jemi të lirë, sepse liria nuk është vetëm përfitim. Ka shumë përgjegjësi në të. Në mënyrë që ta menaxhosh lirinë në mënyrën e duhur, personi duhet të jetë mjaftueshëm i përgjegjshëm për vendimet që merr, për hapat që bën dhe për pasojat e këtyre hapave.

Mira Kazhani: Është diçka që gjithmonë më ngacmon dhe besoj të gjithë e dëgjojmë, të gjithë e lexojmë: Gjithçka nis nga vetja! Mëso të duash veten! Nuk mund të jesh i lumtur me dikë, pa qenë i lumtur me veten ‘your inner self’. Duket shumë e bukur kur e dëgjon. Njeriu ndoshta mendon dhe se e do veten, por papritur ne në fakt e gjejmë duke u munduar për të tjerët. Stimujt ne në fakt i marrim prej tyre, por edhe lumturinë e kërkojmë tek të tjerët. Pak jemi në gjendje ta gjejmë atë lumturinë tek vetja. Mua për shembull më duket e vështirë. Ka një mënyrë? Ka një formulë? Një rutinë për ta ndjekur dhe për ta dashur veten? Një këshillë si bëhet, përveçse duaje veten?

Neli Demi: Këshillë nuk ka. Madje kjo këshilla “Duaje veten” mund të tingëllojnë sipërfaqësore. Është e bukur, por mund të tingëllojë sipërfaqësore. Unë jam i njëanshëm në këtë që po them tani. Jam psikoterapist psikanalitik e shoh si mënyrën për të arritur këtë marrëdhënie pozitive apo të shëndetshme me veten. Fjala pozitive është njëçik e shumëpërdorur apo e keqpërdorur në disa raste. Pra një marrëdhënie të shëndetshme me veten. Dhe që të ndodhë kjo gjë, sigurisht individë të ndryshëm kanë eksperiencat e tyre të ndryshme dhe domosdoshmërisht jo të njëjtën nevojë për të punuar me veten e tyre. Po kam përshtypjen që vjen një moment në jetë që individi ka nevojë të punojë me veten dhe të punosh me veten ndonjëherë është e vështirë të punosh vetë me veten. Ndoshta ke nevojë të reflektohesh në një pasqyrë tjetër më objektive, ose më të papërfshirë emocionalisht me ty.

Mira Kazhani: Të shkosh tek psikologu, tek psikiatri...

Neli Demi: Psikoterapisti (qesh)

Mira Kazhani: Psikoterapisti.

Neli Demi: Edhe psikologu, po patjetër. Dhe jo domosdoshmërisht duhet të jetë i pranishëm ankthi apo depresioni apo simptomat që sjellin një disfunksion të rëndësishëm, që krijojnë një diagnozë. Ndoshta mjafton thjesht ndjesia që ok, ka diçka që nuk shkon. Kur jam vetëm nuk ndihem mirë. Kam nevojë që të jem në kontakt me të tjerët. Kam nevojë për një substancë. Kam nevojë të jem në qendër të vëmendjes. Kjo parehatia ku ne jemi me veten, mund të jetë një tregues i rëndësishëm që duhet punuar. Duhet kuptuar pse unë ndjehem jorehat me veten. Dhe nuk e kam fjalën këtu që të jemi vazhdimisht të vetëmjaftueshëm gjatë gjithë kohës. Përndryshe…

Mira Kazhani: Do ishte pak anomali?

Neli Demi: Si erenitë.

Mira Kazhani: Ne jetojmë me njerëzit.

Neli Demi: Sigurisht, se jemi qenie sociale. Por një jetë e balancuar midis punës, jetës me veten dhe jetës sociale është zgjedhja perfekte. Zgjedhja më e mirë. Ta mënjanojmë fjalën perfekte.

Mira Kazhani: Si i ke raportet me veten, meqë ra fjala?

Neli Demi: Po do thoja që pas gjithë këtyre viteve punë, po edhe mbas shumë viteve psikoterapi individuale për veten time, kam mundur të gjej një balancë. Do thoja, të shëndetshme, relativisht pozitive dhe që më ndihmon të jem i qetë. Mendoj që ky duhet të jetë qëllimi i të qenurit i qetë. Lumturia është një gjendje që ndoshta nuk shtrihet…

Mira Kazhani: Fluturake, e përkohshme ndoshta…

Neli Demi: Nëqoftëse bëhet fjalë për ato fluturat në bark, sigurisht që po. Qetësia dhe lumturia ndonjëherë mund të jenë edhe sinonime të njëra-tjetrës. Mund të përdoren si sinonime të njëra-tjetrës. Besoj se në këtë stad të jetës pak a shumë jam në një gjendje të tillë.

Mira Kazhani: Jeni njeri që flini mirë për shembull natën?

Neli Demi: Po sigurisht që ka dhe netë pa gjumë. Në varësi të situatave.

Mira Kazhani: Çfarë bën kur nuk të zë gjumi? Pi një qetësues, sheh një film apo lexon një libër?

Neli Demi: Ndonjë film. Qetësues shumë rrallë. Kur kjo parehati është produkt i një situate goxha të vështirë. Po që ndodh shumë rrallë. Dhe unë kam nevojë që të nesërmen patjetër të funksionoj. Në rast se nuk kam këtë presionin e këtij funksionit për të nesërmen, sigurisht që edhe një natë pa gjumë, s`do ishte fundi i botës.

Mira Kazhani: A ke një të metë, cen që ia njeh vetes në personalitet? Një huq më mirë?

Neli Demi: Ves?

Mira Kazhani: Huq mbase.

Neli Demi: Patjetër që po. Cigaren.

Mira Kazhani: Në personalitet e kisha fjalën.

Neli Demi: Aa në personalitet.

Mira Kazhani: Se e di kollaj të rrëfehesh tek psikoterapisti… (qesh)

Neli Demi: Po nuk je psikoterapisti (qesh)

Mira Kazhani: Unë jam intervistuese.

Neli Demi: It would be much easier to have my psychotherapist in front of me, even in a public interview. Of course, sometimes I can be, or seem calmer than I should be, in situations where more assertiveness might be required to address the situation. I may have reframed it in my mind that this is a good thing, but it often isn't. Often times some situations and some people need to be confronted more strongly with the fact that I think differently about something. I think this is one thing I probably haven't worked on enough.

Mira Kazhani: He doesn't know! Time is ahead.

To be or not to be… normal

The "Ze me Miran" podcast was supported by Credins Bank

*The right to repost is prohibited without the permission of the editor

Any misrepresentation of facts online will be prosecuted