Nga jakat me flutura të 1890-tës, tek shapkat me gisht të 2021-shit
Richard Thompson Ford (profesor i Juridikut dhe kritik Arti në Stanford) rreth 1980-tës, asokohe një djalosh i ri, ftohet në restorantin 21 Club për darkë. Kishte veshur kostum me tre pjesë velvet të zi (kadife) dhe këmishë me flutura tek jaka. Teksa hynte në lokal, u ndalua nga punonjësi i restorantit. Ku e kishte kravatën? Pas një diskutimi të gjatë, i dhanë një kollare të zbukuruar me kuaj, të cilën duhe ta mbante ashtu mbi këmishën me flutura gjithë mbrëmjen në restorant. Richard Thompson Ford e quajti “kravata e turpit”.
Që nga shekulli i 14-të e deri më sot kodi i veshjes ka pasur kuptime të ndryshme. Që nga paruket e pudrosura, grimi, çorapet dhe këpucët me takë të cilat psikologu britanik John Carl Flugel, e quan “heqja dorë nga maskilizmi”. Treqind vjet më vonë maskilizmi prodhoi kostumin me tre pjesë.
Grave nuk ju lejohej të vishnin kostum mashkullor, për këtë arsye Joan of Arc ishte një nga viktimat e modës, e cila u dënua për herezi sepse veshi kostum burrash. Në shekullin e 15 grave katolike nuk i lejohej të vinin vathë sepse quheshin simbole mëkati. Kurse ato hebreje i kishin pjesë të veshjes së përditshme.
Kodi i veshjes përgjatë periudhës së Rilindjes përqëndrohej tek pellushet, copat e kadifenjta dhe mëndafshi të cilat mund t’i përballonin vetëm të pasurit.
Kush i mban mend pantallonat si parashutë najloni, bikini mbi streçe të zeza, veshjet “punk” që nuk ishin gjë tjetër veçse disa copa të grisura e të bashkuara me paramanda? Flokët me valë e me shkallëzim, grimi me qerpikë të bërë me laps rreth 1990-tës e xhinset e gjera që ekspozonin të mbathurat. Ishin trend, edhe pse sot nëse i provon prapë dukesh qesharak.
Në 2009-tën revista Esquire bëri konkursin e mashkullit të veshur më mirë. Pjesmarrësit duhet të kishin veshur kostum me tre pjesë, kravatë ose papjon. Fituesi do zgjidhej ai që kishte kostumin e qepur më mirë, sidomos kombinimi fitonte pikë, por duhet të thoje pse kishe veshur atë që kishe veshur. Pse? Sepse ashtu ishte kodi i veshjes. Ja pse kushdo që u përgjigj kështu, nuk fitoi.
Sot kodi i veshjes ka kaluar tek tutat e sportit dhe shapkat me gisht. Edhe pse shfaqesh me bizhama në mbledhjet në Zoom, nuk i bën shumë përshtypje atyre nga ana tjetër e kamerës.
“21 Club”, tashmë i mbyllur, e hoqi rregullin për kravatën në 2009-tën. Kurse “kravata e turpit” tregonte që kishe darkuar në një restorant pretigjoz, dhe nuk ta donte qejfi të mbaje kravatë. Richard Thompson Ford e la në tavolinë.
https://richardtford.law.stanford.edu/
Nën Lupën e Stela Sallakut/ tiranapost.al