Shëndeti

Pse 'dëgjoni' fjalë brenda kokës tuaj

Pse 'dëgjoni' fjalë brenda kokës tuaj

Kur kemi mendime të vetëdijshme, shpesh mund të dëgjojmë një zë brenda kokës sonë dhe kërkimet po zbulojnë pse.

Pse i përfshijmë tingujt e fjalëve në mendimet tona kur mendojmë pa folur? A janë ato vetëm një iluzion i nxitur nga kujtesa jonë e të folurit hapur?

Këto pyetje kanë treguar prej kohësh një mister, një çështje të rëndësishme në përpjekjen për të identifikuar gjuhë të pamundura, ato që nuk mund të zënë rrënjë në trurin e njeriut. Ky mister është po aq i rëndësishëm nga një perspektivë metodologjike, pasi për të adresuar atë kërkon ndryshim rrënjësor të qasjes sonë ndaj marrëdhënies midis gjuhës dhe trurit.

Merrni parasysh këtë pyetje të thjeshtë: nga çfarë është bërë gjuha? Sigurisht, gjuha përbëhet nga fjalë dhe rregulla të kombinimit, por nga këndvështrimi i fizikës, ajo ekziston në dy hapësira të ndryshme fizike, jashtë trurit tonë dhe brenda saj. Kur jeton jashtë trurit tonë, ai përbëhet nga valë mekanike, akustike të molekulave të kompresuara dhe të rralla të ajrit. Tingull. Kur ekziston brenda trurit tonë, ai përbëhet nga valë elektrike që janë kanali i komunikimit për neuronet. Valët në secilin rast. Ky është sendi konkret i të cilit është bërë fizikisht gjuha.

Ekziston një lidhje e dukshme midis valëve të zërit dhe trurit. Tingulli është ai që lejon që përmbajtja e një truri, siç shprehet me fjalë, të hyjë në një tru tjetër. Ka natyrisht, mënyra të tjera që dy tru të shkëmbejnë informacionin gjuhësor përmes syve, përmes gjuhës së shenjave, ose përmes sistemeve prekëse të tilla si Braille ose Metoda Tadoma, për shembull.

Tingulli hyn tek ne përmes veshëve tanë, duke udhëtuar nëpër membranën timpanike, tre kockat më të imta në trupin tonë të njohur si kockat e kockave dhe organi Corti në cochlea, një organ në formë kërmilli që luan një rol vendimtar në këtë proces.

Ky sistem kompleks përkthen dridhjet mekanike të sinjalit akustik në impulse elektrike në një mënyrë shumë të sofistikuar, duke zbërthyer valët komplekse të zërit në frekuencat themelore që i karakterizojnë ato. Frekuencat e ndryshme pastaj shënohen në lojëra elektronike të dedikuara në korteksin primar të dëgjimit, në të cilën valët e zërit zëvendësohen nga valët elektrike.

Të paktën që nga puna pioniere e elektrofiziologut fitues të Çmimit Nobel Lord Edgar Adrian ne e kemi ditur se asnjë sinjal fizik nuk humbet kurrë plotësisht kur arrin në tru. Ajo që kemi zbuluar kohët e fundit është befasuese: me sa duket valët elektrike ruajnë formën e valëve të tyre përkatëse të zërit në zona jo-akustike të trurit, të tilla si në zonën e Broca, pjesa e trurit përgjegjëse për prodhimin e fjalës.

Këto zbulime hedhin dritë të rëndësishme mbi marrëdhëniet midis valëve të zërit dhe valëve elektrike në tru, por pothuajse të gjitha mbështeten në një aspekt të proceseve neuropsikologjike që lidhen me gjuhën: domethënë, dekodimin e emetimit të tingullit. Megjithatë ne e dimë që gjuha mund të jetë gjithashtu e pranishme në mungesë të tingullit, kur lexojmë (ashtu si shumica prej jush ndoshta po përjetoni pikërisht në këtë moment) ose kur përdorim fjalë gjatë mendimit në terma teknikë, kur merremi me aktivitet endofazik.

Ky fakt i thjeshtë ngre menjëherë pyetjen thelbësore vijuese: çfarë ndodh me valët elektrike në trurin tonë kur gjenerojmë një shprehje gjuhësore pa lëshuar asnjë tingull?

Informacioni akustik nuk futet më vonë, kur një person ka nevojë të komunikojë me dikë tjetër, ai është pjesë e kodit që nga fillimi.

Në vitin 2014, unë dhe kolegët e mi u nisëm për të kërkuar përgjigje. Ne krahasuam formën e valëve elektrike që karakterizojnë aktivitetin në zonën e Broca me formën e valëve të tingullit, jo vetëm kur folësit dëgjonin tinguj, por edhe kur lexonin shprehje gjuhësore në heshtje absolute domethënë kur hyrja ishte aspak akustike.

Analizimi i fjalimit të brendshëm nuk është një ide e re në neuropsikologjinë, siç e dimë nga burime që variojnë nga spekulimet e psikologut Sovjetik Lev Vygotsky mbi zhvillimin psikologjik e deri te analizat e bazuara në imazhin neuro. Por teknika që përdorëm për të eksploruar këtë fenomen ishte e pazakontë dhe ndriçuese, dhe rezultatet ishin të papritura, për të thënë të paktën.

Artikulli i marrë nga BBC, përkthyer dhe përshtatur në shqip nga Tiranapost.al.