Shënime në Blog

Isha vetëm 26 vjeç dhe e përçmoj veten që nuk dita të shpëtoj jetën time

Po tani? Tani nuk bëj asgjë. Ajo që të është marrë, nuk kthehet më, e kotë të mendosh se të del koha për ta rifituar. As nuk jam në gjendje të them se ia vlejti. Asgjë nuk kthehet më. Isha vetëm 26 vjeç dhe nëse do të mundja, tani do të kërkoja vetëm të ecja i lirë. Asgjë tjetër.
Isha vetëm 26 vjeç dhe e përçmoj veten që nuk dita

Nga Roberto Saviano/ Po tani? Isha vetëm 26 vjeç, vetëm 26 vjeç kur ndodhi gjithçka. Çfarë bënit ju kur ishit 26 vjeç? E mbani mend? Po, dua të kem një moment të caktuar që të mund të ulëras se isha vetëm 26 vjeç, dreqi e marrtë, isha vetëm 26 vjeç kur ndodhi gjithçka. Kur më futën në një makinë të blinduar, kur e gjitha u shndërrua në një luftë pozicionimesh.

Tani po lexoj motivacionet e vendimeve që dënuan bosin Bidognetti dhe avokatin Santonastaso për kërcënime mafioze. Lexoj faqet e shkruara nga gjyqtarët e seksionit të katërt penal të Gjykatës së Romës, lexoj fjalët e nënshkruara nga Roberta Palmisano, kryetarja e kolegjit, të cilat tregojnë se ishte një strategji e bosëve kazalezë - dhe të Francesco Bidognetti-it në veçanti - për të frikësuar, për të dërguar një mesazh jashtë vendit për të vendosur trupin në shënjestër.

Më vjen t’i ulëras - të gjithë atyre që në këto vite kanë spekuluar mbi eskortën time të detyruar, të gjithë atyre që më kanë akuzuar dhe më akuzojnë se unë baltoskam Campania-n dhe gjithë jugun, vetëm sepse kam treguar dhe tregoj plagët - a e shihni mor bastardë se nuk ishte një inskenim, një dredhi për të pasur sukses, ndoshta për të blerë një apartament në New York. Unë jam një shkrimtar. Unë do ta kisha nxjerrë jetën time duke fituar nga shkrimet e mia.

E kam shpirtin e djegur

Po kësaj jete të gjymtuar çfarë t’i bëj? Çfarë dreqin të bëj me të? A duhet t’i rreshtoj ata bastardë përpara këtyre të vërtetave që tani janë shkruar dhe vulosur? Mbaj mend çdo emër, çdo buzëqeshje, çdo dhimbje që më shkaktuan. Çfarë duhet të bëj? T’i akuzoj? T’i pështyj në fytyrë apo ndoshta të mundohem për empati? Të kërkoj ndjesën e tyre? Do të kishte kuptim nëse do të ishin të sinqertë. Por ata gënjenin duke e ditur se po gënjenin. Tani asgjë nuk ka kuptim. Dhimbja ka qenë e madhe.

Prej shumë kohësh pretendoj se jam i papërshkueshëm nga zjarri, por shpirti im është djegur plotësisht. Mbaj mend rastet që unë dhe Rosaria Capacchione duhej të dëgjonim shpifësirën e tmerrshme: "Kush dëshiron të të vrasë të vret menjëherë, mos thoni budallallëqe"; dhe gati na u desh të kërkojmë falje që jemi gjallë, të kërkojmë falje që nuk kemi dershur (ende) gjak në asfalt.

Të gjithë bëhen ekspertë, por nuk dinë asgjë, sepse dinamikat kriminale kanë nevojë për një studim të thellë. Ekzekutimet kamorriste, kërcënimet dhe vrasjet u binden logjikave të ndërlikuara: do të duhej të kalonit një muaj duke folur me Rosaria Capacchione-n për të kuptuar vetëm së largu se çfarë do të thotë të jeni të përndjekur, pastaj të përgjuar, pastaj të hyjnë në shtëpi, pastaj merren me të dashurit e tu, pastaj plumbat, pastaj gjysmë-zërat, pastaj asgjë, pastaj sërish asgjë... Dhe pastaj kthehen.

Po çfarë dreqin dini ju. Janë strategji të vështira për t’u kuptuar, shumë të ndërlikuara për t’u parashikuar dhe aq më pak për t’u ndarë në publik. Për ta ishte e mjaftueshme të thoshin: “Po lëre atë muhabet! Nëse donin vërtetë ta bënin atë gjë, do ta kishin bërë. Sikur klanet nuk janë të gjithëpushtetshme dhe nuk shohin në ç’pozicion ndodhet objektivi i tyre.” Megjithatë, ashtu sikundër të gjithë ndihen trajnerë të kombëtares, sa herë flitet për jetën time, të gjithë bëhen ekspertë të mafies.

Të urosh vdekjen

Ndoshta do të ishte më mirë të më kishin vrarë. E kam menduar, e mendoj ende. Jam ende në kohë, mund të përgjigjet ndokush. Po kush kujton se je, do të thoshin në kor të zakonshmit. Pothuajse as nuk arrij ta mbaj mend. Isha 26 vjeç e tani jam 42. Të jetosh nën mbrojtje të vazhdueshme, a të bën të jetosh frikën e vdekjes? Ndoshta. Të uron vdekjen. Mbrojtjes duhet t’i bashkëngjisësh famën, ekspozimin, pasi kishe vendosur të merrte pjesë në konkurs. Përjeton delegjitimimin, vëzhgimin e vazhdueshëm tek ata që kërkojnë gabimin për të rrëzuar tezat e tua, angazhimin tënd; sy që spiunojnë, vështrime që regjistrojnë, politikanët që ndërtojnë fushatën e tyre elektorale mbi ty. Dhe pastaj zilia e tmerrshme e tufave të zanatçinjve: zili për çfarë atëherë, për këtë gjendje muti? Për sheshet plot? Për teatrot e stërmbushur me njerëz? Për miliona librat e shitur? Për besueshmërinë ndërkombëtare?

Merreni të gjitha, ju bastardë të mallkuar. Por më duhet të rrëfej, pas kaq vitesh, naivitetin tim. Naivitetin te besimi se mund të ndryshimi mund të vijë duke treguar, duke i bërë fjalët bashkë; dhe se njerëzit mund të marrin vendimin të shtojnë fjalët e tyre mbi fjalët e mia dhe të fillojnë një transformim të vërtetë të së tashmes. Çfarë naiviteti i brishtë.

Isha 26 vjeç

Shumë gjëra kanë ndryshuar, dua ta them me të lartë që shumë dritë është hedhur dhe se çdo faqe e shkruar dhe e lexuar ka qenë një pishtar. Por nuk arrij ta besoj vërtetë. Dhe tani që jam përpara këtij vendimi, tani që lexoj motivimet që tregojnë arsyet e vuajtjeve të mia, të mos-jetës sime, ç’të bëj? Përpiqem të shpjegoj se çfarë ishin ato kërcënime? Përpiqem të kuptoj shkurt – dhe sa shumë – donte të thoshte ajo shpallje e lexuar në një gjykatë e që përkeqësoi jetën time, e cila tashmë ishte e blinduar?

Strategjia ishte të më mbyllnin gojën, në çdo lloj mënyre. Mesazhi ishte i thjeshtë: nëse Gjykata e Apelit e Assise-s do të konfirmojë dënimet e kryera në shkallën e parë të procesit “Spartacus”, do të godasim atë që na ka munduar prej dekadash në Campania pa hequr kurrë dorë (e shpesh herë vetëm!), do të godasim Rosaia Capacchione-n. Dhe do të godasim atë që ndezi dritën dhe na bëri “të shkonim në Amerikë” (siç tha bosi Antonio Iovine, gjatë procesit që u mbajt në Napoli), do të godasim Roberto Saviano-n.

Përkthimi duhej të ishte i qartë vetëm për ata që synoheshin, siç ndodh gjithmonë me semantikën mafioze; i kuptueshëm për ata që duhet ta kuptonin, por në të njëjtën kohë i errët, për të pretenduar se donin të thoshin diçka krejtësisht tjetër. E qartë për disa, e pakuptueshme për shumicën. Është praktikë shumëvjeçare ezoterike e sintaksës mafioze. Ai dokument nënkuptonte: me dënimet e përjetshme mbi supet tona nuk kemi frikë të godasim. Shteti duhej të kishte frikë. Nëse i vrasim, kush e humb fytyrën? Kush i humbet zgjedhjet? Kush e humb karrierën? Jo ne. Shtyjeni gjyqin, rishikoni dënimet, zbutni dënimet dhe ne i kursejmë. Nëse jo, ju kemi paralajmëruar.

Këtë gjë e kuptuan në Napoli, zëvendës prokurori i atëhershëm Antonello Ardituro, që zhvilloi hetimet, pastaj zëvendësuesi Alberto Galanti, që mbështeti akuzën në procesin e mbajtur në Romë. E tani që ju tregova se ç’ka ndodhur, çfarë ndryshon? Isha vetëm 26 vjeç, këtë mendoj, dhe e përçmoj veten që nuk dita të shpëtoj jetën time. Që nuk isha në gjendje të heq dorë, kur ende mund ta bëja. Që nuk heshta, për të vazhduar luftën. Sot kuptoj se sa më shumë flitet për pushtet kriminal, aq më shumë ky shtet ndjen turp.

Përballë kësaj burracakërie, kësaj mosdijeje - dhe mosdashjeje - për të vepruar dhe kësaj mosdijeje për t’u bashkuar gjatë gjithë këtyre viteve, zgjidhja ishte që shpesh të thuhej, e të shkruhej, se kllouni isha unë, siç tha don Nicola Schiavone në Casal di Principe. Për t’i rënë shkurt, hidhej vrer se gabimi këtu isha unë dhe se këto gjëra kanë ndodhur e do të ndodhin gjithmonë.

Nuk jam hero

Përse u lejua një shpifësirë e tillë? Unë nuk jam një hero, kurrë nuk jam ndjerë një hero: heronjtë kanë vdekur. Unë thjesht do të doja ta ndos veten në jetë dhe të zhytem në gabime, në budallallëqe. Do të doja të mos isha më objektivi i privilegjuar i asaj tufe mashtruesish, të cilët, për të mohuar pozicionin apo edhe idetë e mia, nuk janë në gjendje ta bëjnë duke argumentuar, duke kritikuar. Ata kërkojnë ndyrësinë, gabimin, vrimën në çorape, thoin e ndyrë. Dhe tani çfarë të bëj me këtë vendim? Çfarë po bëj me të vërtetën procedurale? Nëse do të ishte e mundur, thjesht do të doja të përkëdhelja fytyrën e atyre që ishin me mua, të atyre që janë me mua, të atyre që lexojnë dhe të atyre që më kanë mbrojtur. Duke i pëshpërirë se më kanë shpëtuar jetën, ose atë pjesë që më ka mbetur. T’u them këtyre lexueseve dhe lexuesve, atyre që më kanë dedikuar një mendim, një postim, madje edhe një lutje, që u detyrohem gjithçka. Gjithçka? Jo gjithçka, por pjesën e mirë: atë pjesë që nuk më është kalbur, që nuk më është bërë cinike, nuk është djallëzuar, nuk ka rënë në zhgënjim.

Dhe tani ç’më mbetet? Helmova jetët e kujtdo që më ka qëndruar pranë në çdo mënyrë dhe që unë nuk isha në gjendje t’i mbroja prej ndjenjave të mia dhe zgjedhjeve që bëja. Pyes veten përse po i ndaj këto mendime me ju, edhe pse tani mendoj se për mua s’do ndryshojë gjë?

Sepse u detyrohem karabinierëve të mi, që në këtë çast janë përpara meje, të heshtur, që nuk e kuptojnë se cila është dhimbja e kësaj dite: një shkarje e imja, tensioni i një lufte apo kush e di se çfarë. Por unë kështu jam dhe kaq. Dhe ata më durojnë. Pyes veten se sa u ka rënduar edhe atyre fakti që detyrohen të jetojnë të blinduar me mua, duke ndjerë këtë cirk të pafund mbi ta, por me nevojën për të ruajtur çdo pëllëmbë.

Po tani? Tani nuk bëj asgjë. Ajo që të është marrë, nuk kthehet më, e kotë të mendosh se të del koha për ta rifituar. As nuk jam në gjendje të them se ia vlejti. Asgjë nuk kthehet më. Isha vetëm 26 vjeç dhe nëse do të mundja, tani do të kërkoja vetëm të ecja i lirë. Asgjë tjetër.

*Roberto Saviano është gazetar dhe shkrimtar italian, i cili prej vitit 2006 jeton nën mbrojtjen e shtetit italian për shkak të kërcënimeve mafioze nga klani Casalesi. Artikulli u përkthye në shqip nga Erjon Uka.